του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ | ΠΗΓΗ: www.greekhandball.com.
Σαν σήμερα (13/02), πριν από 43 χρόνια, ο… σπόρος του ελληνικού χάντμπολ έπεσε στο προαύλιο του Γυμνασίου του Αμυνταίου, εκεί από όπου όλα ξεκίνησαν. Στις 13 Φεβρουαρίου 1977 ακούστηκε το πρώτο σφύριγμα για σέντρα, στον πρώτο επίσημο αγώνα χάντμπολ στην Ελλάδα. Εμπνευστής ήταν ο Θανάσης Ζάκας, ωστόσο το όραμά του υπηρέτησαν πολλοί στην πορεία.
Το greekhandball.com εντόπισε τρεις (τον Θωμά Τζήγα, τον Χρήστο Κοτζαμανίδη και τον Κώστα Λαζαρίδη) εκ των πρωταγωνιστών της ιστορικής αφετηρίας του χάντμπολ στη χώρα μας, επικοινώνησε μαζί τους και παρουσιάζει ένα μοναδικό αφιέρωμα, με αφορμή την ημερομηνία ορόσημο για το άθλημα, ώστε να μαθαίνουν οι νέοι και να θυμούνται οι παλιοί. Μέσα από αφηγήσεις και σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα, που εξασφαλίσαμε, γυρίζουμε τον χρόνο πίσω, τρία χρόνια μετά από την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος στην Ελλάδα, στο Γυμνάσιο του Αμυνταίου…
Θανάσης Ζάκας
ΘΩΜΑΣ ΤΖΗΓΑΣ
«Δεν είχαμε ακούσει ξανά για το χάντμπολ, δεν είχαμε ιδέα γι’ αυτό»
Ο Θωμάς Τζήγας είναι, σήμερα, καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο σχολείο, στο οποίο «γεννήθηκε» το χάντμπολ στην Ελλάδα, στο Γυμνάσιο Αμυνταίου. Τότε, ήταν μαθητής και αθλητής.
Στη συνομιλία, που είχε το greekhandball.com μαζί του, περιέγραψε τα ακόλουθα: «Υπήρχε δυσκολία στην ενασχόλησή μας με άλλα αθλήματα, διότι το προαύλιο είχε μόνο χώμα. Το ποδόσφαιρο ήταν κατά κάποιο τρόπο… απαγορευμένο, γιατί οι αίθουσες ήταν στο ισόγειο, με τις εξόδους τους στο προαύλιο και προκαλούσαμε όχληση, κάθε φορά που παίζαμε.
Την έμπνευση για το χάντμπολ είχε ο Θανάσης Ζάκας, που αναζητούσε κάτι παρεμφερές με το μπάσκετ και το βόλλεϋ. Δεν είχαμε ακούσει ξανά για το χάντμπολ, δεν είχαμε ιδέα γι’ αυτό. Ελάχιστοι γνώριζαν, οι υπόλοιποι δεν είχαμε πιάσει ποτέ μπάλα χάντμπολ. Ο Ζάκας μερίμνησε να φέρει μπάλες και έτσι ξεκινήσαμε.
Η μπάλα του τουρνουά, στις 13/02/1977. Κάποια από τα ονόματα που είναι γραμμένα πάνω της: Κολίτσης Στεφ. (Γραμματέας), Ζάκας Θ. (Προπονητής), Γιώσκος Ν., Καζαντζίδης Παυλ., Καζαντζίδης Πρ., Λαζαρίδης Κων., Κοτζαμανίδης Χρ., Μουταφίδης Αν., Παπαχρήστου Ν., Τζήγας Θ., Τραϊανός Β., Χατζίκας Δ. (αθλητές).
Φύλλο αγώνων, 1977
Προετοιμαζόμασταν από την αρχή της σχολικής σεζόν (1976-77), ώστε να «κατέβουμε» σε αγώνες. Ο Ζάκας μας ενημέρωνε, παράλληλα, γύρω από το άθλημα, τα είχε αναλάβει όλα εκείνος. Ωστόσο, χρειαζόμασταν και άλλες ομάδες, για να διοργανωθεί τουρνουά. Έγινε, λοιπόν, κρούση, μεταξύ άλλων, στην Κοζάνη και στη Βέροια. Το Γυμνάσιο Αμυνταίου, ο Αμύντας Αμυνταίου, η Ν.Ε.Λ.Ε. (Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης) Αμυνταίου και ο Εθνικός Κοζάνης, ήταν οι τέσσερις ομάδες, στους άνδρες, που έλαβαν μέρος στο πρώτο τουρνουά, το 1977 (13 Φεβρουαρίου). Σ’ εκείνο το τουρνουά συμμετείχαν και δύο ομάδες γυναικών, ο Αμύντας Αμυνταίου και το Γυμνάσιο Αμυνταίου.
Η φανέλα του Αμύντα, 1977
Η φανέλα της Ν.Ε.Λ.Ε., 1977
Ιωάννινα (1978), Αμύντας Αμυνταίου
Τότε, το 50% της Εθνικής ομάδας αποτελούνταν από παίκτες από το Αμύνταιο και στη συνέχεια, όταν αυτό το ποσοστό μειώθηκε, υπήρχε έστω ένας αθλητής από το Αμύνταιο στο αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα, στο επίπεδο των Ανδρών.
Στα πρώτα χρόνια, αντιμετωπίζαμε μεγάλες δυσκολίες, λόγω του γεγονότος πως δεν υπήρχαν υποδομές, ούτε γυμναστήρια, δεν ήταν εύκολη, ακόμα, η μετακίνησή μας. Παίζαμε με 5-7 βαθμούς, σε εξωτερικά, χωμάτινα, γήπεδα. Οι συνθήκες ήταν τραγικές, αν αναλογιστούμε πως πρόκειται για ένα άθλημα σάλας. Παρ’ όλα αυτά, είχαμε χημεία μεταξύ μας, διάθεση και ενδιαφέρον. Ήμασταν πολύ δεμένοι, καθηγητές και μαθητές. Μάλιστα, αργότερα, θέση στην ομάδα, ως παίκτης, πήρε ένας άλλος καθηγητής μας, στη Φυσική Αγωγή, ο Χρήστος Κοτζαμανίδης. «Αγκαλιάσαμε» το άθλημα, δημιουργήσαμε μια αρκετά αξιόλογη ομάδα, σε σχέση με τον πληθυσμό, το μικρό σχολείο, τις υποδομές και για 5-6 χρόνια ήμασταν στην κορυφή.
Απονομή στον Θωμά Τζήγα, 1977
Απονομή Γυναικών, 1977
Η επαρχία, όμως, δεν μπορεί να κρατήσει εύκολα τα παιδιά της. Ο καθένας τράβηξε τον δρόμο του, μετά από το σχολείο. Το έμψυχο υλικό χάθηκε και έτσι μετά από το 1982 άρχισε η κάθοδος.
Αισθανόμαστε μεγάλη ικανοποίηση, που σήμερα ακούμε και διαβάζουμε ότι το άθλημα στην Ελλάδα ξεκίνησε από εμάς και χαιρόμαστε ιδιαίτερα, που προβάλλονται τα γεγονότα. Είναι συγκινητικό, ξυπνούν αναμνήσεις. Μας προκαλείται, όμως, και μια πίκρα, γιατί το άθλημα φθίνει, όχι μόνο στην πόλη μας, αλλά πανελλαδικά.
Πλέον, παρακολουθώ χάντμπολ, αλλά κυρίως τα κρίσιμα παιχνίδια. Μαθαίνουμε χάντμπολ στα παιδάκια στο Γυμνάσιο του Αμυνταίου, το δέχονται. Όλα, βέβαια, είναι σε συνάρτηση με τους συλλόγους. Ως σχολείο, δεν μπορούμε να βαδίσουμε μονόπλευρα, αναπτύσσοντας, δηλαδή, μονάχα το χάντμπολ. Σε αυτό θα πρέπει να συμβάλλουν, κυρίως, οι σύλλογοι.
Όσον αφορά στη δική μου πορεία στο χάντμπολ, αυτή διήρκεσε από το 1976 έως το 1982, έπαιξα στην Εθνική ομάδα, στους Βαλκανικούς Αγώνες της Αθήνας και ταξίδεψα, επίσης για αγώνες χάντμπολ, στο Λόβετς της Βουλγαρίας. Έκανα στροφή στο ποδόσφαιρο και αγωνίστηκα στη Φλώρινα, που τότε μετείχε στη Γ’ Εθνική. Το χάντμπολ, όμως, το έχω πάντα μέσα στην καρδιά μου…».
Εθνική ομάδα Νέων, Λόβετς (Βουλγαρία), Αύγουστος 1979
Εθνική ομάδα Νέων, Λόβετς (Βουλγαρία), Αύγουστος 1979
Χρήστος Κοτζαμανίδης
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΤΖΑΜΑΝΙΔΗΣ
«Προπόνηση με μισό μέτρο χιόνι, ήταν το πιο συγκλονιστικό σημείο της καριέρας μου, δεν θα το ξεχάσω ποτέ»
Στο Ναύπλιο, στο πλαίσιο διάλεξης, πετύχαμε τον Χρήστο Κοτζαμανίδη, που, το 1977, δίδασκε Φυσική Αγωγή στο Γυμνάσιο Αμυνταίου.
Ο ίδιος περιέγραψε στο greekhandball.com: «Τότε, ήμουν καθηγητής Φυσικής Αγωγής, πλέον είμαι ομότιμος καθηγητής και συνταξιούχος. Ερευνητικά δεν ασχολήθηκα με το χάντμπολ, αλλά είναι η αγάπη μου, η… καψούρα μου. Δίδαξα χάντμπολ, για κάποια χρόνια, στα ΤΕΦΑΑ. Είμαι της άποψης πως η κινητική ακινησία ή η πνευματική ακινησία οδηγεί στο θάνατο, η ζωή είναι μια προκλητικά γοητευτική συνέχεια. Όταν πήγα στο Αμύνταιο, ήμουν οργανωμένος στο Κομουνιστικό Κόμμα. Συνάντησα ένα πολύ συντηρητικό κλίμα, ήμουν σε σύγκρουση με την πολιτιστική και θρησκευτική ζωή. Οργανώναμε εκθέσεις ζωγραφικής, πολιτιστικά δρώμενα κ.ά. Είχε έρθει η ώρα να ασχοληθούμε και με την άθληση των παιδιών. Και δώσαμε μάχη, για να το κάνουμε, καθώς η Φυσική Αγωγή θεωρούνταν δευτερεύον μάθημα.
Ξεκινήσαμε μαθαίνοντάς τους ράγκμπι και ακολούθησε το χάντμπολ. Με τόσο χιόνι, τον χειμώνα, είναι πρακτικά αδύνατο να κάνεις κανονικό μάθημα Φυσικής Αγωγής.
Θυμάμαι πως μια μέρα, ενώ είχε μισό μέτρο χιόνι, κάναμε προπόνηση σχηματίζοντας, μάλιστα, γραμμές πάνω στο χιόνι. Λυπάμαι, που δεν είχα τραβήξει φωτογραφία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την ημέρα. Ήταν το πιο συγκλονιστικό σημείο της καριέρας μου.
Το πρώτο επίσημο δίπλωμα, που απονεμήθηκε στην ιστορία του Αθλήματος με 7 παίκτες, από την επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης του Σ.Ε.Γ.Α.Σ. Το δίπλωμα απονεμήθηκε στην ομάδα του Αμύντα Αμυνταίου για την πρώτη θέση, που κατέλαβε, στους πρώτους επίσημους αγώνες της χειροσφαίρισης στις 13/02/1977.
Προσωπικά, είχα γνωρίσει το χάντμπολ μέσα από τη σκοπιανή τηλεόραση. Είχα παρακολουθήσει κάποια διεθνή παιχνίδια. Έπαιζα μπάσκετ στην ομάδα του Πιερικού, που γύρω στο 1977 προβιβάστηκε στην Α1. Εκείνη τη χρονιά εγκατέλειψα το μπάσκετ και αφοσιώθηκα στο χάντμπολ, μού άρεσε περισσότερο, διότι είχε περισσότερη σωματική επαφή. Αγωνίστηκα, λοιπόν, ως πίβοτ, στον Αμύντα και στον ΒΑΟ (Βυζαντινός Αθλητικός Όμιλος) Θεσσαλονίκης, με τον οποίο στη συνέχεια, ως προπονητής, κατέκτησα δύο (1982-83, 1983-84) Κύπελλα Ελλάδος, τις δύο πρώτες περιόδους του θεσμού.
Μετά από τη συμμετοχή στο πρώτο τουρνουά χάντμπολ και τη δημιουργία Πρωταθλήματος, όλα γίνονταν σταδιακά.
Αίτηση για δελτίο αθλητή
Δελτίο αθλητή, 1977
Η κατασκήνωση της Πεντέλης, τη δεκαετία 1980-‘90, ήταν τόπος προσκυνήματος για το χάντμπολ. Όλη η Ελλάδα μαζευόταν εκεί. Εγώ και ο Γιώργος Αλικάκος είχαμε διαμορφώσει αυτή την κατάσταση. Όμως, όταν κάηκε η Πεντέλη και η κατασκήνωση, έπαψαν να γίνονται συγκεντρώσεις εκεί.
Με τον Γιώργο Αλικάκο διατηρώ, πλέον, άριστες σχέσεις, όμως κάποτε είχαμε μετωπικές συγκρούσεις. Συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη του χάντμπολ στην Ελλάδα, αλλά είχαμε διαφωνίες. Παρ’ όλα αυτά, μού ανέθεσε την ανάπτυξη του χάντμπολ και έτσι ανέλαβα τον ρόλο του υπεύθυνου ανάπτυξης της Ομοσπονδίας. Στην Ελλάδα, υπήρχαν τμήματα μίνι, όταν σε άλλες χώρες υπήρχαν έως και παιδικά. Με τον Αλικάκο είπαμε πως θα πρέπει να αναδείξουμε τους δικούς μας αθλητές. Αυτό πρέπει να γίνεται και τώρα, μόνο έτσι θα επιβιώσουν οι σύλλογοι και το χάντμπολ συνολικά.
Λάβαρο της ΟΧΕ, 1979
Μετά από την Ολυμπιάδα του 2004 έπαψα να ασχολούμαι με ζητήματα της Ομοσπονδίας. Η επιτυχία του 2004 (6η θέση), αλλά και εκείνη του 2005 (6η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα) δεν είχαν… χειροπιαστά αποτελέσματα, δεν εκμεταλλεύτηκαν, το χάντμπολ δεν κατάφερε να μπει στη συνείδηση του Έλληνα φιλάθλου».
Σήμερα (13/02/20), το Γυμνάσιο του Αμυνταίου
ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
«Πώς να γνωρίζαμε, όταν ξεκινούσαμε, ότι θα ανοίγαμε το βιβλίο της ιστορίας του χάντμπολ;»
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο Γυμνάσιο Αμυνταίου είναι, όπως και ο Θωμάς Τζήγας, ο Κώστας Λαζαρίδης, ο οποίος, το 1977, ήταν μαθητής και παίκτης.
Ο ίδιος θυμάται μιλώντας στο greekhandball.com: «Τότε, το χάντμπολ ήταν, απλώς, μία δράση στο σχολείο. Παίζαμε κάθε μέρα, ακόμα και στα διαλείμματα. Μάς το είχε… περάσει ο Ζάκας. Στο μάθημα της γυμναστικής ήταν νόμος ότι θα παιζόταν χάντμπολ για τουλάχιστον 20 λεπτά. Αρχικά, χρησιμοποιούσαμε ξεφούσκωτες μπάλες βόλλεϋ, αλλά στη συνέχεια οργανωθήκαμε.
Φάση από το πρώτο τουρνουά (13/02/77)
Όταν ο Ζάκας πήρε μετάθεση τον Σεπτέμβριο του 1977, ο Κοτζαμανίδης μας ανέλαβε και ήταν εκείνος, που μας άνδρωσε. Αναφερόμαστε σε δύο ανθρώπους (σ.σ. Ζάκας, Κοτζαμανίδης), που έχουν κάνει κατάθεση ψυχής στο άθλημα.
Πώς να γνωρίζαμε, όταν ξεκινούσαμε, ότι θα ανοίγαμε το βιβλίο της ιστορίας του χάντμπολ; Η 13η Φεβρουαρίου είναι μια μέρα, που έχει μείνει χαραγμένη, δεν ξέραμε τι θα σήμαινε για εμάς η μπάλα του χάντμπολ. Η τότε ομάδα καταξιώθηκε στο χώρο του αθλητισμό. Τόσο εγώ, όσο και ο Τζήγας, διδάσκουμε στην αυλή, στην οποία πρωτοπαίξαμε. Είναι ξεχωριστό το συναίσθημα.
Αναμνηστική φωτογραφία από το πρώτο τουρνουά, 13/02/77
Κρίμα που δεν υπάρχει, πια, ως όνομα ο Αμύντας. Οι παλιοί προσφέραμε ό, τι μπορούσαμε να προσφέρουμε. Δεν ξέρω τι θα γίνει από εδώ και πέρα, αν θα δυναμώσει ξανά το χάντμπολ, τουλάχιστον, στην περιοχή μας. Από εκείνη την ομάδα, οι 9 από τους 12 είναι γυμναστές, οι 2 στρατιωτικοί και ο 1 δάσκαλος.
Τις εστίες τις είχαμε κλέψει από ένα δημόσιο πάρκο και τις είχαμε τοποθετήσει στο προαύλιο του σχολείου μας. Μάθαμε, ακόμα, πώς πλέκονται τα δίχτυα και μετά από κάθε προπόνηση τα μαζεύαμε για να μην χαλάσουν. Άλλες εποχές…».
Οι εστίες, που χρησιμοποιήθηκαν, στους πρώτους αγώνες χειροσφαίρισης στην αυλή του Γυμνασίου Αμυνταίου. Για την αριστερή εστία, δόθηκαν από τον καθηγητή Φυσικής Αγωγής, Θανάση Ζάκα, στο σιδηρουργό, λάθος διαστάσεις και γι' αυτό είναι μικρότερη.
ΠΗΓΗ: www.greekhandball.com